Rok przyznania nagrody:2014 Kategoria:Kategoria VI. Wyróżnienia honorowe dla instytucji i organizacji społecznych zasłużonych w opiece i upowszechnianiu kultury ludowej Dziedzina:Działalność naukowa, upowszechnianie, animacja Region:Podkarpackie, Rzeszów Polskie Radio Rzeszów rozpoczęło swoją działalność w 1952 r. jako delegatura Polskiego Radia Kraków. Uzyskanie samodzielności przez rzeszowską rozgłośnię, a także jej rozwój, przede wszystkim techniczny, przypadają na lata 90. XX wieku. Wtedy również radio zyskało możliwość objęcia swoim zasięgiem, oprócz województwa podkarpackiego, część województw małopolskiego, lubelskiego i świętokrzyskiego. Zasadniczą sferą działalności radia jest popularyzowanie i archiwizowanie polskiej kultury ludowej. Czyni to jako jedyna stacja radiowa na Podkarpaciu już od 1956 r. Od blisko 60. lat rozgłośnia współpracuje także w tym zakresie z Wojewódzkim Domem Kultury w Rzeszowie. Znakiem rozpoznawczym Polskiego Radia Rzeszów, już od 1956 r., jest sygnał oparty na motywach ludowej melodii pt. Nad rzeszowską Jasiołką. Wpisuje się on w profil rozgłośni. Na jej antenie pojawiają się bowiem cykliczne audycje poświęcone polskiej muzyce i kulturze ludowej. Codziennie emitowany jest program pt. Na ludową nutę. W każdą niedzielę na antenie pojawia się również współtworzona przez słuchaczy audycja Plebiscyt kapel ludowych. W niedziele i święta prezentowane są nowe nagrania kapel i zespołów ludowych, a także rozmowy z ich członkami. Twórcy ludowi, nie tylko polscy, ale i reprezentujący mniejszości narodowe, są z kolei gośćmi magazynu pt. Okolice kultury emitowanego w piątki. Od maja 1958 r. nadawany jest również co tydzień magazyn w języku ukraińskim, w którym wiele czasu poświęca się muzyce i twórczości ludowej. Rozgłośnia prezentuje także reportaże z wydarzeń związanych z kulturą ludową, rozmowy o kulturze i sztuce, audycje ukazujące znaczenie literatury ludowej, rozmowy z pisarzami ludowymi oraz prezentujące ich sylwetki, a także wywiady z artystami i przedstawicielami ginących zawodów. Na antenie radia goszczą również audycje przybliżające kulturę mniejszości narodowych ( Łemków, Ukraińców, Żydów), prezentujące obrzędy i zwyczaje oraz programy o legendach i wierzeniach ludowych. Rozgłośnia ma w swoim dorobku szereg audycji o badaniach nad folklorem, monografie wsi, relacje z konferencji naukowych, audycje popularyzujące historię i działalność wielu placówek, a także audycje o Franciszku Kotuli i z jego udziałem oraz programy poświęcone zespołom pieśni i tańca. Wśród ważnych cyklów programowych radia, zrealizowanych w ciągu ponad 60-ciu lat działalności, warto wymienić między innymi: Klub Miłośników Folkloru, Śladami Kolberga – melodie i przyśpiewki, Folklor wczoraj i dziś, Zwyczaje w przeszłość odchodzące, Folklor na mapie świata oraz Obrzędy rodzinne na Podkarpaciu. Historię Polskiego Radia Rzeszów tworzyli i wciąż tworzą ludzie – dziennikarze, autorzy nagrań muzycznych, audycji oraz relacji z wydarzeń poświęconych folklorowi. Twórcą większości programów od 1956 roku do końca lat 60. XX wieku był Tadeusz Hejda. U progu działalności radia audycje folklorystyczne przygotowywali również Zbigniew Wawszczak, Włodzimierz Wal oraz Wiesław Głowacz. Od początku lat 70. do 1985 r. folklor dokumentował Jerzy Dynia. Autorką wielu audycji poświęconych muzyce ludowej w drugiej połowie lat 80. XX wieku była Zofia Stopińska; okazjonalnie przygotowywał je także Sławomir Żebrowski. Od początku lat 90. XX wieku aż do dnia dzisiejszego pracuje nad nimi Jolanta Danak-Gajda. Archiwum Polskiego Radia Rzeszów jest dzięki temu nieprzebranym skarbcem nagrań. Na taśmach utrwalono dokonania kapel ludowych, zespołów ludowych, folklorystycznych i obrzędowych, zespołów pieśni i tańca, zespołów polonijnych oraz muzykantów ludowych (instrumentalistów i śpiewaków). Zachowały się także słuchowiska w oparciu o teksty ludowe lub adaptacje widowisk obrzędowych w wykonaniu zespołów folklorystycznych ( „Dreptowiny”, „Wesele grabownickie”). Wśród nagrań znajdują się również dokumentacje konkursów, przeglądów i festiwali ludowych o zasięgu regionalnym, ogólnopolskim i międzynarodowym ( Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą, Światowy Festiwal Polonijnych Zespołów Folklorystycznych w Rzeszowie, Festiwal Kultury Łemkowskiej „Łemkowska Watra” w Żdyni). Działalność rozgłośni jest powszechnie doceniana, czego dowodem są nagrody i wyróżnienia. Są wśród nich Nagroda Zarządu Województwa Podkarpackiego za szczególne osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej, upowszechniania i ochrony kultury dla Zespołu Redakcyjnego Audycji Na ludową nutę i Plebiscyt kapel ludowych przyznana w 2005 r. oraz Nagroda II stopnia im. Franciszka Kotuli przyznana w 1999 r. przez Muzeum Etnograficzne im. F. Kotuli w Rzeszowie red. Jolancie Danak-Gajdzie za dokumentowanie muzyki ludowej i popularyzację folkloru na antenie radiowej. Od połowy lat 50. XX wieku w programach rzeszowskiej rozgłośni pojawiła się imponująca ilość nagrań i tematów związanych z kulturą ludową. Działania Polskiego Radia Rzeszów są w tej mierze nieocenione, głównie ze względu na to, że pozwalają ocalić od zapomnienia nasze korzenie i dorobek kulturowy. Opracowała Justyna Dąbrowska

plebiscyt kapel ludowych radia rzeszów